“Die 900 gewonden zijn zwaar overdreven”

“De rest van Spanje heeft de buik vol van het Catalaanse separatisme”.

 

Verwacht van Jesús Laínz geen begrip voor de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging. “Wat geeft twee miljoen mensen het recht de grenzen van Spanje te veranderen, tegen de wil van de andere 45 miljoen inwoners?”.

 

Laínz (1965) legt zich als Spaanse schrijver en columnist toe op het duiden van de separatistische bewegingen in Spaans Baskenland en Catalonië. Opeenvolgende Spaanse regeringen zijn daar veel te toegeeflijk mee omgesprongen, meent Laínz, die al in 2004 een veelgeprezen boek over het onderwerp schreef en vorige maand een nieuw boek uitbracht over het Catalaanse separatisme. Zijn geharnaste stellingname is in lijn met de roep van veel Spanjaarden om hard op te treden tegen de Catalanen.

 

Buiten Spanje is met veel verbijstering gereageerd op het politieoptreden bij het onafhankelijkheidsreferendum. Wat is uw mening daarover?

 

Via sociale media zijn veel bewerkte of oude beelden verspreid om de politie in diskrediet te brengen. Die negenhonderd gewonden zijn ook zwaar overdreven. In ziekenhuizen hebben zich maar een handjevol mensen gemeld.

 

Toch lijken de beelden van agenten die burgers verhinderen te stemmen een geschenk voor de onafhankelijkheidsbeweging.

 

Zonder twijfel. Maar het referendum was illegaal. Eventuele afscheiding gaat alle Spanjaarden aan. Wat zou er gebeuren als in uw land een provincie op eigen houtje de uitgang zou opzoeken?

 

In Schotland is met instemming van de regering in Londen een referendum gehouden. Is dat niet mogelijk voor Catalonië?

 

Catalonië en Schotland zijn niet vergelijkbaar. De Catalanen hebben nooit een eigen koning gehad en het Spaans parlement heeft nooit met een verdrag ingestemd waarbij beide partijen instemden met vereniging.

 

De steun voor afscheiding in Catalonië is nu hooguit veertig procent. Stel nu eens dat dat op lange termijn groeit tot 80 procent. Wat dan?

 

U moet begrijpen dat het in Spanje heel moeilijk is je uit te spreken ten faveure van de natie. De mensen die afgelopen zondag in Barcelona demonstreerden voor de status quo, riepen: 'We zijn geen fascisten, we zijn Spanjaarden.' Vanwege de burgeroorlog, waarbij linkse partijen besmet werden met het separatisme, moet je je distantiëren van het fascisme als je de nationale eenheid steunt. De Spaanse vlag wordt gezien als de vlag van Franco. Baskenland en Catalonië hebben sinds 40 jaar totalitaire regimes, waarbij de publieke omroepen en het onderwijs door de deelregeringen worden misbruikt om mensen van Spanje te vervreemden. De geschiedenisboeken op scholen staan vol leugens. Toen ik in 2011 een boek over Catalaans nationalisme in Barcelona wilde presenteren, zag de boekwinkel daarvan af omdat mijn boek subversief zou zijn. Een Baskische politicus kon twee weken daarvoor wel een boek presenteren waarin hij afscheiding bepleitte. Dat was kennelijk niet subversief.

 

Maar nu mijn vraag: wat als 80 procent van de Catalanen onafhankelijkheid wil?

 

In Catalonië is geen sprake van politieke vrijheid. Niet alle partijen hebben gelijke toegang tot de media. Catalonië is de enige regio in de wereld waar het verboden is op school onderwezen te worden in de taal die van huis wordt gesproken. 65 procent van de inwoners van Catalonië is Spaanssprekend, maar het onderwijs is in het Catalaans.

 

Wat vindt u van het argument van separatisten dat de Spaanse instituties nooit gezuiverd zijn van Franco-aanhangers?

 

Belachelijk. Je kunt net zo goed zeggen dat het nationaalsocialisme in Duitsland nog bestaat. Bovendien werd Franco gesteund door prominente Catalanen. Zij waren minister, parlementariër, rechter etcetera.

 

Maar in Spanje is niemand veroordeeld voor de misdaden onder Franco.

 

Hitler verloor zijn oorlog, Franco won de zijne. Een wezenlijk verschil. En de misdaden van de republikeinen zijn ook nooit bestraft.

 

Maar Catalonië is hard onderdrukt onder Franco.

 

De Catalaanse taal mocht officieel niet worden gesproken, dat is waar. Maar ook in de tijd van Franco verschenen vele Catalaanse boeken. Bovendien doen de Catalanen nu wat ze Franco verwijten: ze staan mensen niet toe in hun eigen taal te worden onderwezen.

 

Premier Rajoy heeft een akkoord met de socialistische oppositie in Madrid over het eventueel afzetten van de Catalaanse deelregering. Juicht u dat toe?

 

Nee, want de voorwaarde is dat Spanje een federaal model krijgt, waarbij de regio's nog meer autonomie krijgen.

 

Wat is daar op tegen?

 

Wat is tegen een centralistisch model zoals Frankrijk?

 

Dat sommige regio's meer autonomie willen. Als heel Spanje het per referendum zou mogen bepalen, zou worden gekozen voor het Franse model. Na Franco's dood kwamen er autonome regio's, vanuit het idee dat de ETA (de Baskische afscheidingsbeweging, red.) de terreur zou stoppen. Nadien vermoordde de ETA 800 mensen, dus het heeft geen zin de separatisten tegemoet te komen.

 

Ook de rol van koning Felipe wekt in buitenlandse ogen verbazing. In plaats van toenadering te zoeken tot alle partijen, plaatst hij zich pal tegenover de separatisten.

 

Zelfs de koning heeft de buik vol van de autonomistas (voorstanders van meer bevoegdheden voor de deelregio's, red.). Het probleem is dat Catalonië al 40 jaar Spaanse wetten naast zich neerlegt. Na de dood van Franco hebben alle premiers daaraan bijgedragen, omdat ze de stemmen van Catalaanse en Baskische parlementariërs konden gebruiken. De Spaanse rechtsstaat is heel zwak. Dat bewijst het feit dat Carles Puigdemont (de Catalaanse regeringsleider, red.) nog vrij rondloopt, terwijl hij zou moeten vastzitten voor een couppoging.

 

Zijn arrestatie lijkt mij een recept voor meer rellen en ellende.

 

Als ik iemand verkracht, moet ik toch de gevangenis in? Er valt niet met hem te onderhandelen. De Catalaanse stier moet terug in zijn hok.

 

Hoe?

 

Door de schuldigen vast te zetten, de deelregering opzij te schuiven en de neutraliteit te garanderen van omroepen en onderwijs.

 

Welke rol speelt Baskenland in dit verhaal?

 

Dat zit als een leeuw te wachten tot het de zebra kan grijpen. Als Madrid de Catalaanse separatisten maar één millimeter gunt, zullen de Basken hetzelfde eisen. Binnen 24 uur.

 

Bas Soetenhorst, Het Parool, 14 Oktober 2017

 

Traducción española